Dự án Quản lý nước Bến Tre (dự án JICA-3) có tổng vốn đầu tư gần 6.200 tỉ đồng đã được phê duyệt bởi Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) vào năm 2017. Đây là một dự án quan trọng về thủy lợi tại tỉnh Bến Tre, được thực hiện với quy mô lớn. Tuy nhiên, theo cam kết từ Bộ NN&PTNT, dự án sẽ không thể hoàn thành vào cuối năm 2023 như dự kiến ban đầu mà phải kéo dài đến năm 2026.
Dự án này được thực hiện với tổng vốn vay gần 6.200 tỉ đồng từ Chính phủ Nhật Bản. Ban Quản lý đầu tư xây dựng thủy lợi 9 (Bộ NN&PTNT) được giao làm chủ đầu tư của dự án.
Dự án bao gồm 8 công trình cống: Cống An Hóa, Thủ Cửu, Bến Tre, Tân Phú, Bến Rớ, Cái Quao, Vàm Nước Trong, Vàm Thơm trên địa bàn các huyện Châu Thành, Bình Đại, Giồng Trôm, Mỏ Cày Bắc, Mỏ Cày Nam và TP. Bến Tre.
Theo kế hoạch ban đầu, dự án sẽ hoàn thành vào cuối năm 2023, giúp tỉnh Bến Tre có thể điều hòa nguồn nước một cách hiệu quả, đảm bảo sản xuất và sinh hoạt cho người dân, đặc biệt là trong việc chống lại tác động của xâm nhập mặn.
Tuy nhiên, sau 7 năm triển khai, chỉ có 2/8 công trình cống ngăn mặn đã được hoàn thành, đó là cống Tấn Phú và cống Bến Rớ tại thượng nguồn sông Ba Lai, thuộc huyện Châu Thành. Các công trình còn lại vẫn chưa được thi công.
Vì các cống ngăn mặn còn lại thuộc dự án JICA-3 chậm triển khai, hệ thống thủy lợi của tỉnh Bến Tre vẫn chưa được hoàn thiện, do đó hàng năm địa phương này vẫn phải chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ sự xâm nhập mặn.
Vào ngày 12-3, trong buổi làm việc với tỉnh Bến Tre về công tác phòng chống hạn mặn mùa khô 2023-2024, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp đã xin lỗi với tỉnh Bến Tre vì sự chậm trễ của dự án JICA-3.
Chúng tôi thành thật xin lỗi tỉnh Bến Tre vì trước đây Bộ NN&PTNT đã cam kết rằng đến năm 2023, dự án JICA-3 sẽ được hoàn thành để cùng với các dự án thủy lợi Nam-Bắc Bến Tre, giải quyết triệt để vấn đề điều hòa nguồn nước của tỉnh. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, dự án vẫn chưa được triển khai do vấn đề về tài chính.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp, nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, dẫn đến việc triển khai dự án JICA-3 chậm hơn so với kế hoạch ban đầu.
Trong khi dự án kéo dài, đồng Yên Nhật đã mất giá và tỉ giá hối đoái giữa đồng Yên và đồng Đô la cũng đã thay đổi, gây khó khăn trong việc thực hiện dự án và dẫn đến thiếu hụt hơn 1.000 tỉ đồng.
Ngoài ra, giá cả của các vật liệu cần thiết cũng tăng cao, đặc biệt là giá thép đã tăng gần gấp đôi từ khi lập dự án cho đến hiện tại, làm cho chi phí của dự án tăng thêm khoảng 1.000 tỉ đồng.
Đến thời điểm hiện tại, dự án đã tăng thêm khoảng 2.000 tỉ đồng, tương đương với việc thiếu vốn để xây dựng 2 cống là cống Vàm Thơm và cống Vàm Nước Trong.
Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, Bộ NN&PTNT và các Bộ ngành liên quan đã mất hơn 1 năm để đàm phán căng thẳng cùng nhà đầu tư vốn cho dự án JICA-3 từ phía Nhật Bản. Cuối cùng, phía đối tác cũng đồng ý theo đề nghị của Bộ NN&PTNT để tách 2 cống: Vàm Thơm và cống Vàm Nước Trong thành dự án riêng.
Về nguồn vốn đã được phê duyệt, chủ đầu tư sẽ tiến hành xây dựng 4 cống còn lại bao gồm Cống An Hóa, Bến Tre, Thủ Cửu và Cái Quao. Riêng cống Vàm Thơm và cống Vàm Nước Trong sẽ được sử dụng nguồn vốn đầu tư công trung hạn trong nước giai đoạn 2026-2030 để hoàn thành. – Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đã chia sẻ.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp cũng cam kết một lần nữa với tỉnh Bến Tre rằng Bộ này sẽ nỗ lực hoàn thành dự án JICA-3 vào năm 2026, chậm hơn 3 năm so với kế hoạch ban đầu.